İklim Krizi Kapitalizmin Fişini mi Çekecek? Finans Sistemi Çöküşün Eşiğinde Mi?

Finans dünyasının kalbinden sarsıcı bir uyarı geldi: Dünyanın en büyük sigorta şirketlerinden Allianz'ın üst düzey yöneticisine göre, iklim krizi sadece çevresel bir felaket değil, aynı zamanda bildiğimiz şekliyle kapitalizmi yok etme potansiyeline sahip sistemik bir tehdit. 

Aşırı hava olaylarının katlanarak artan maliyeti, sigorta sektörünü işlevsiz hale getirirken, bu durumun domino etkisi tüm finansal sistemi çöküşün eşiğine getirebilir.

Peki, bu uyarı ne kadar ciddi ve finans dünyası ile medeniyetimizi nasıl bir gelecek bekliyor?

Sigortalanamaz" Bir Dünyaya Doğru: Krizin Mekanizması Nasıl İşliyor?

Allianz SE yönetim kurulu üyesi Günther Thallinger'in altını çizdiği temel sorun, küresel ısınmanın sigortacılığın temel matematiğini bozması. Dünya, sigorta şirketlerinin artan riskler nedeniyle birçok iklim felaketi için teminat sunamayacağı sıcaklık seviyelerine (1.5°C, 2°C, 3°C) hızla yaklaşıyor.

• Artan Riskler, Fahiş Primler: Aşırı hava olayları (seller, kasırgalar, orman yangınları, kuraklık) sıklaştıkça ve şiddetlendikçe, sigorta maliyetleri de fırlıyor. Öyle bir nokta geliyor ki, talep edilen primler bireylerin veya şirketlerin ödeyebileceği seviyelerin çok üzerine çıkıyor.

• Sigortanın Geri Çekilmesi: Bu durum, sigorta şirketlerinin yüksek riskli bölgelerden çekilmesine yol açıyor. Thallinger'in belirttiği gibi, Kaliforniya'da orman yangınları nedeniyle ev sigortalarının iptal edilmesi bunun somut bir örneği. "Tüm bölgeler sigortalanamaz hale geliyor."

• Domino Etkisi: Finansal Kilitlenme: Sigortanın olmaması, sadece mülk sahipleri için bir sorun değil. Sigorta, finansal sistemin temel taşlarından biri. Sigortasız bir ev için ipotek (mortgage) almak neredeyse imkansızdır. Benzer şekilde, altyapı projeleri, tarımsal faaliyetler, endüstriyel yatırımlar sigorta güvencesi olmadan finanse edilemez. Thallinger bunu "iklim kaynaklı bir kredi sıkışıklığı" olarak tanımlıyor ve "finans sektörünün temellerini tehdit eden" sistemik bir risk olduğunu vurguluyor.

Rakamlarla İklim Krizinin Boyutu: Aşırı Hava Olaylarının Ağır Faturası

Sigorta sektörü, risk yönetimi uzmanı olarak iklim krizinin tehlikelerini uzun süredir görüyor ve raporluyor:

• Aviva'ya göre, 2023'e kadar olan son on yılda aşırı hava olaylarının küresel maliyeti 2 trilyon dolara ulaştı.

• GallagherRE, sadece 2024'teki maliyetin 400 milyar dolar olduğunu belirtiyor.

• Zurich gibi devler, 2050'ye kadar net sıfır emisyona ulaşmanın "zorunlu" olduğunu ifade ediyor.

Ancak sorun şu ki, küresel karbon emisyonları hala artıyor ve mevcut politikalar bizi sanayi öncesi seviyelerin 2.2°C ile 3.4°C üzerinde bir ısınmaya doğru götürüyor.

3°C Isınma Senaryosu: Çöküş Eşiği ve Kapitalizmin Sonu mu?

Thallinger'in en çarpıcı uyarısı 3°C'lik bir ısınma senaryosu üzerine kurulu. Bu seviyede hasarın o kadar büyük olacağını öngörüyor ki:

• Sigorta İmkansız Hale Gelecek: Riskler yönetilemez boyutlara ulaşacak.

• Hükümet Kurtarma Paketleri Yetersiz Kalacak: Hiçbir hükümet, birden fazla ve büyük ölçekli felaketin maliyetini karşılayamaz. (Avustralya'nın afet harcamalarının 7 kat artması buna bir örnek.)

• Uyum Sağlamak Mümkün Olmayacak: "İnsan tahammülünün ötesindeki sıcaklıklara 'uyum sağlamanın' bir yolu yok." Sular altında kalan şehirler taşınamaz. Milyarlarca insanın uyum sağlayabileceği fikri "yanlış bir avuntu".

• Finansal Sistem İşlevsizleşecek: İpotek yok, yeni gayrimenkul geliştirme yok, uzun vadeli yatırım yok, finansal istikrar yok.

• Kapitalizm Uygulanamaz Hale Gelecek: Thallinger'e göre, finans sektörünün çöküşüyle birlikte, "bildiğimiz şekliyle kapitalizm de uygulanabilir olmaktan çıkıyor."

Tek Çözüm: Fosil Yakıtlardan Hızlı ve Ölçekli Çıkış

Thallinger ve diğer uzmanlara göre, bu karanlık tablodan çıkışın tek bir yolu var: Fosil yakıt kullanımını hızla azaltmak veya emisyonları yakalamak. Diğer her şey sadece bir oyalama veya dikkat dağıtma.

• Teknoloji Mevcut, Eksik Olan İrade: Sıfır emisyonlu enerjiye geçiş için gereken teknolojilere sahibiz. Eksik olan şey, bu geçişi gereken hızda ve ölçekte gerçekleştirecek politik ve ekonomik irade.

• Sürdürülebilirlik = Finansal İstikrar: Kapitalizmin krizi çözmesi için, sürdürülebilirlik hedeflerini finansal hedeflerle aynı seviyede görmesi gerekiyor. Eylemsizliğin maliyeti, dönüşümün maliyetinden çok daha yüksek.

"Kömür Madenindeki Kanarya": Sektörün ve Uzmanların Yankısı

Thallinger'in uyarıları sektörde ve uzmanlar arasında yankı buluyor:

• Janos Pasztor (BM Eski İklim Yetkilisi): "Sigorta sektörü, iklim etkileri söz konusu olduğunda kömür madenindeki kanarya gibidir." (Erken uyarı sistemi anlamında)

• Nick Robins (LSE): "Bu yıkıcı analiz, iklim değişikliğinin sadece finansal değil, aynı zamanda medeniyet açısından da oluşturduğu tehdidi ortaya koyuyor."

Allianz gibi küresel bir finans devinin içinden gelen bu net uyarı, iklim krizinin artık sadece çevrecilerin veya bilim insanlarının gündemi olmadığını gösteriyor. Isınan gezegen, finansal istikrarın temellerini sarsıyor ve ekonomik sistemimizin geleceğini doğrudan tehdit ediyor.

Sigorta sektörünün alarm zilleri çalarken, fosil yakıtlardan hızla uzaklaşmak sadece çevresel bir zorunluluk değil, aynı zamanda ekonomik ve medeniyetsel bir hayatta kalma meselesi haline geliyor. Eylemsizliğin bedeli, artık görmezden gelinemeyecek kadar ağır.