Temiz Hava Mücadelesinde 2024: Zaferler ve Devam Eden Zorluklar

Türkiye Temiz Hava Hakkı Platformu (TTHP), 2024 yılında temiz hava hakkı ve kömüre karşı verilen mücadeledeki gelişmeleri değerlendiren raporunu yayınladı. Raporda, önemli kazanımların yanı sıra, hava kirliliği ve iklim değişikliği ile mücadelede hala aşılması gereken ciddi engellerin olduğu vurgulandı.

Maden Yönetmeliği İptali: Zeytinlikler Kurtuldu

2024'te temiz hava mücadelesinde elde edilen önemli zaferlerden biri, Danıştay 8'inci Dairesi'nin, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yayımlanan ve zeytinlik sahalarını madencilik faaliyetlerine açan Maden Yönetmeliği'ni iptal etmesi oldu. Bu kararla, zeytinlikler madencilik tehdidinden korunmuş oldu.

Termik Santral Projelerine Geçit Yok

Raporda, Çanakkale’nin Biga ilçesinde planlanan Karaburun Termik Santrali projesi ve Lapseki ilçesinde planlanan Kirazlıdere 1-2 Termik Santralleri projesinin üretim lisanslarının iptal edildiği belirtildi. Ayrıca, Denizli’nin Tavas İlçesi Avdan Mahallesi’nde yapılması planlanan termik santral için verilen “acele kamulaştırma” kararları da iptal edildi. Bu kararlar, çevre ve insan sağlığı açısından büyük önem taşıyor.

Küresel Adımlar: Kömürden Çıkış Hızlanıyor

Dünya genelinde de kömürden çıkış yönünde önemli adımlar atıldı. G7 ülkeleri ve Avrupa Birliği, 2035 yılına kadar kömürden elektrik üretimini sonlandırma konusunda anlaştı. Dünya Sağlık Örgütü liderliğinde toplanan 77. Dünya Sağlık Asamblesi’nde, iklim değişikliği ve sağlık konusunda önemli bir karar alındı. İngiltere, son kömürlü termik santralini de kapatarak kömürden elektrik üretimine son verdi. Avrupa Birliği, hava kalitesi direktifini güncelleyerek PM2.5, azot dioksit ve ozon gibi kirleticiler için izin verilen limit değerleri düşürdü.

Temiz Havaya İhtiyaç Var

Tüm bu olumlu gelişmelere rağmen, Türkiye'de hava kirliliği ciddi bir sorun olmaya devam ediyor. Rapora göre, 2022 yılında Türkiye'de en az 68 bin 440 kişi hava kirliliği nedeniyle hayatını kaybetti.

2053 Net Sıfır Hedefi: Kömürden Çıkış Planı Yok

Türkiye, 29. İklim Değişikliği Taraflar Konferansı'nda (COP29) 2053 Uzun Vadeli İklim Stratejisi'ni açıkladı. Strateji, Türkiye'nin 2053 yılına kadar "net sıfır" hale gelme hedefini detaylandırıyor. Plan kapsamında 2053’te enerji arzının yüzde 69’unun yenilenebilir enerjiden karşılanacağı belirtiliyor. Ancak, planda kömürden çıkışa dair bir plan yer almıyor.

Afşin Elbistan A Termik Santrali'ne Tartışmalı Onay

Afşin Elbistan A Termik Santrali'ne ek iki ünite projesi için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın ÇED olumlu kararı vermesi ise, temiz hava mücadelesi açısından endişe verici bir gelişme olarak raporda yer aldı.

COP29: Finansman Yetersiz, Fosil Yakıtlardan Uzaklaşma Belirsiz

Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de gerçekleşen COP29'da, iklim değişikliğiyle mücadele için gereken finansmanın yetersizliği ve fosil yakıtlardan uzaklaşma konusunda somut bir ilerleme kaydedilememesi, raporda eleştirilen konular arasında yer aldı.

TTHP raporu, 2024 yılında temiz hava hakkı mücadelesinde önemli kazanımlar elde edildiğini, ancak kömür başta olmak üzere fosil yakıtların terk edilmesi ve hava kirliliğinin önlenmesi için daha fazla çaba gösterilmesi gerektiğini ortaya koyuyor.